مطالعه معنای خصوصیات مسکن بر اساس گسترش مدل ابزار- غایت

تحقیقات اخیر در حوزه مطالعات مسکن با تلفیق مدل‌های اقتصادی، منجر به ایجاد روش‌های جدید مطالعه خصوصیات مسکن گردیده است. نقطه قوت این پژوهش‌ها، کاربرد آن در بازنگری سطوح مختلف برنامه ریزی مسکن است. یکی از ارکان مهم برنامه ریزی مسکن، مطالعه مسکن با توجه به اطلاعات مستند و قابل اطمینان است، که با توجه به آنها بتوان به طراحی در حوزه مسکن و محیط‌های مسکونی پرداخت. ضرورت از انجام این پژوهش، تدوین چارچوبی است که به وسیله آنها بتوان نیازها و اولویت‌های افراد در انتخاب مسکن را پیش بینی نمود و نتایج آن در برنامه‌های مسکن دخیل نمود. با ‌توجه به ماهیت اکتشافی مسئله مطالعات معنای خصوصیات مسکن، روش تحقیق این مقاله به صورت کیفی و بر پایه استدلال منطقی خواهد بود. مدل ابزار-غایت که تاکنون در حوزه بازاریابی کاربرد داشته است، با استفاده از تحقیقات دهه اخیر، در مطالعات مسکن استفاده و گسترش داده شده است. مدل ابزار-غایت مدلی است که تلاش می‌کند که گزینه‌های انتخابی افراد را با ارزش‌های اساسی و اهداف آنها نسبت دهد. ارزش‌ها نقش مهمی در هدایت الگوهای انتخاب شده دارند. ایده اصلی در مدل ابزار- غایت این است که افراد گزینه‌ای را انتخاب می‌کنند که پیامد مطلوبی داشته و پیامدهای نامطلوب را به حداقل برساند. در این مدل ارتباط بین ارزش‌ها و خصوصیات غیر مستقیم است، که این ارتباط از طریق پیامدها حاصل می‌شود. برای بیان تحقق‌پذیری چارچوب پیشنهادی این تحقیق، کاربرد این روش در یک تحقیق نمونه موردی در محیط مسکن، صورت گرفته است، تا روند تبیین گزاره‌ها و نمودار سلسله پیامد-معنی خصوصیات قابل فهم باشد. نتایج بررسی نمونه موردی نشان داد که عوامل معنائی تأثیرگذار بر محیط مسکن در دو سطح قابل جمع‌بندی است. سطح اول عوامل معنائی، از «ارزش‌ها و روش زندگی جمعی و کلان» همچون؛ «جایگاه اجتماعی، محرمیت، هویت، خویشاوندی، امنیت و معیشت» نشأت می‌گیرند و سطح دوم عوامل ذهنی سازنده محیط‌های زندگی هستند که از «رویدادهای رفتاری خرد» همچون «تأمین خصوصیات کالبدی مناسب رویدادهای رفتاری»، «تسهیل روابط فضائی قرارگاه‌های رفتار»، «انتظام زمانی مناسب رویدادهای رفتاری»، و «تأمین شرایط مطلوب اقلیمی رویدادهای رفتاری» اثر می‌پذیرند. آنچه که این تحقیق به آن می‌پردازد، نیاز به رویکردهای نوین در حوزه مطالعات مسکن با استفاده از مدل ابزار-غایت است، که بیان می‌نماید، که چگونه می‌توان فرآیند استفاده از مدل ابزار-غایت را در تحقیقات مسکن، بهینه نمود.